گزارش برنامه صعود به قله کلاه قاضی – زمستان ۱۴۰۳

گزارش برنامه صعود به قله کلاه قاضی – زمستان 1403

مشخصات قله و منطقه :

کلاه قاضی

موقعیت : منطقه حفاظت شده کلاه قاضی که بلندترین نقطه آن 2536متر ارتفاع دارد، در جنوب شهر اصفهان واقع است. این کوهستان از گردنه لاشتر در 30کیلومتری جنوب اصفهان آغاز شده و در حدود 25 کیلومتر از جنوب شرقی امتداد می‌یابد. در واقع گردنه لاشتر که جاده اصلی اصفهان – شهرضا از نزدیکی آن میگذرد این کوه را از شاهکوه جدا می‌کند. جاده اصفهان – شهرضا در حد فاصل گردنه لاشتر تا منطقه مهیار  در 25 کیلومتری شمال شهرضا، حد غربی این کوهستان است. به علاوه یک جاده خاکی که از حوالی گردنه لاشتر از جاده اصلی اصفهان – شهرضا منشعب شده و به سمت محمدآباد جرقویه می‌رود محدود کننده سمت شمالی و سپس شرقی این کوهستان است.

نمایی از قله کلاه قاضی – ارتفاع :2516 متر

لازم به ذکر است که در جبهه جنوبی این کوه دره‌های متعددی وجود دارد که به دشت‌های بین محمد‌آباد و جرقویه منتهی می‌شود. باید در نظر داشت که در سمت شمالی این کوه و تقریبا به موازات آن کوه کم ارتفاعی به نام شیدان وجود دارد که نام خود را از روستایی به همین نام واقع در دامنه‌های شمالی خویش گرفته‌ است و بلندترین نقطه آن 2200 متر است. بین کوهستان شیدان و کلاه‌قاضی دشتی واقع شده که از آن با نام میانکوه یاد می‌کنند، در واقع شیدان را می‌توان پیش کوه کلاه‌قاضی محسوب کرد. منطقه کلاه قاضی واقع در محدوده مذکور مساحتی بالغ بر 500 کیلومتر مربع را شامل می‌شود که به نام « پارک ملی کلاه قاضی » شناخته می‌شود.

کل و بز وحشی گونه چهارپا بومی کلاه قاضی

کلاه‌قاضی زیستگاه انواع چهارپایان است، بنابراین از  این گونه‌ها حفاظت میشود. وجود آهو در دشت‌های کلاه‌قاضی، کل و بز وحشی و پلنگ در مناطق صعب العبور و صخره‌ای این منطقه بسیار جذاب و حیرت ‌آور است و سبب شده تا از دهه 1330 تا کنون این منطقه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گیرد و برای ورود به آن دریافت مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست و هماهنگی با محیط بانان الزامی است.

در مسیر قله کلاه قاضی

وجه تسمیه : شکل و فرم این قله از جبهه ‌های مختلف متفاوت است ولی از یک لحاظ در همه جبهه‌ها شکلی یکسان و شبیه به کلاه بوقی قاضیان قدیم دارد، از این رو این کوهستان ملقب به کلاه‌قاضی می‌باشد.

رشته کوه مادر : ماهدشت، مجموع دو کوهستان شاهکوه و کلاه‌قاضی به عنوان رشته کوه ماهدشت شناخته می‌شود که گردنه لاشتر جدا کننده این دو کوهستان از یکدیگر است. رشته کوه ماهدشت حدود 50 کیلومتر طول دارد و عرض آن بین 2 تا 7 کیلومتر است.

نمایی از دره تخت صنمبر کلاه قاضی

معروف ترین چشمه های کلاه‌قاضی : چشمه بیده، چشمه بیدی، چشمه صنمبر، چشمه لاتاریک، چشمه اشک، چشمه توتی، چشمه نی، چشمه پلنگی.

مسیرهای صعود : رایج ترین مسیرهای صعود از مسیرهای غربی و شمالی صورت می‌گیرد. مسیر غربی از سمت پلیس راه اصفهان – شیراز و مسیر شمالی از سمت چشمه صنم بر از یکی از یال و دیگری از دره  است. صعود از مسیرهای دیگر بسیار پیچیده است و نیازمند ناوبری دقیق و تجربه سالیان سال کوهنوردی در منطقه کلاه‌قاضی می‌باشد. لازم به ذکر است که کوهنوردی و مسیریابی در منطقه کلاه‌قاضی به واسطه پیچیدگی شکل این کوهستان و شباهت بسیار زیاد دره‌ها و صخره‌های آن بایکدیگر کار چندان آسانی نیست و برای ورود به این منطقه علاوه‌ بر داشتن مجوز از سازمان محیط زیست، نیازمند همراهی کوهنوردان زبده و با تجربه به عنوان مربی، راهنما و سرپرست می‌باشد ! در غیر این صورت به گواه تجربه‌های گذشته احتمال گمراهی و بروز اتفاقات ناگوار در این منطقه بسیار زیاد است !

نمایی از دره صنمبر

توصیه های محیط زیستی برای ورود به این منطقه :

• بدون دریافت مجوز از سازمان محیط زیست و هماهنگی با محیط بانان وارد این منطقه نشوید.
• در حین کوهپیمایی در این منطقه برای حفظ آرامش زیستگاه گونه‌های مختلف این منطقه سکوت اختیار کنید.
• از ریختن زباله‌های تجزیه شونده و تجزیه نشونده و روشن کردن آتش در این منطقه جدا خودداری کنید.
• در کل رعایت هفت اصل Leave No Trace یا به عبارتی هفت اصل « نگذاشتن رد در طبیعت » الزامی است.

شرح گزارش برنامه :

براساس برنامه از پیش تعیین شده و هماهنگی های انجام شده با سازمان محیط زیست ساعت 6:00 صبح جمعه 3 اسفند 1403 با تعداد 18 نفر شرکت کننده از اصفهان به سمت منطقه لاشتر در 30 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و منطقه حفاظت شده پارک ملی کلاه قاضی رهسپار می‌شویم. هوا صاف و آفتابی است و همه چیز برای اجرای یک برنامه خوب و هدفمند مهیاست. هدف ما از ورود به منطقه کلاه قاضی صرفا صعود به قله کلاه قاضی بزرگ نیست، بلکه به گونه‌ای که با رویکرد آموزشی محیط زیست، هدفمند و مسئولانه در حفظ محیط کوهستان و پارک های ملی حفاظت شده ایران پای در این منطقه حفاظت شده می‌گذاریم. ساعت 6:40 به ایستگاه نگهبانی معدن لاشتر در جاده قدیم اصفهان – شهرضا میرسیم، این نقطه با ارتفاع حدود 1690 متر نقطه آغاز پیمایش ماست. اندکی جلوتر میرویم و در دشت های مشرف به دامنه‌های شمالی کوهستان کلاه قاضی طبق روال همه برنامه‌ها پس از جلسه معارفه، تقسیم وظایف و گرم کردن آماده حرکت می‌شویم. البته در این برنامه به واسطه اینکه یکی از اهداف آموزش محیط زیست است، پس از جلسه معارفه از ارائه نکات مهم و کاربردی محیط زیستی و حفظ پارک های ملی حفاظت شده توسط مدرس محترم محیط زیست جناب آقای جاوید کاظم زاده بهره‌مند می‌شویم، به علاوه سرپرست و مربی محترم برنامه جناب آقای مسیح گل بخش، از فعالان محیط زیست و از اعضای فعال محیط بانی منطقه کلاه قاضی با ارائه مطالبی در خصوص منطقه کلاه قاضی و گونه‌های گیاهی، جانوری و نکات مهم در حفظ محیط زیست کوهستان حفاظت شده کلاه قاضی مقدمات برنامه را تعیین کرده و پس از آن در ساعت 7:10 برنامه پیمایش را از دشت شمالی مشرف به دامنه‌های شمالی کوهستان کلاه‌قاضی به سمت دره سنگی منتهی به دره و چشمه صنمبر آغاز میکنیم.

ساعت 7:40 در حوالی استخر آبگیر کلاه قاضی پیش از ورود به دره سنگی منتهی به دره صنمبر برای صرف صبحانه و رهاسازی یک گونه پرنده با نام « دلیجه » توقف میکنیم. دِلیجه یا موش‌خوار با نام علمی Kestrel پرنده‌ای شکاری از سرده یا به عبارتی جنس شاهین است که در قاره‌های مختلف از جمله آسیا، اروپا و آفریقا زندگی می‌کند. دلیجه چند گونه دارد که دو گونه دلیجه معمولی و دلیجه کوچک در بیشتر مناطق ایران، در دشت‌ها، کشتزارها به ‌صورت مهاجر و بومی، دیده می‌شوند.

دِلیجه یا موش‌خوار با نام علمی Kestrel پرنده‌ای شکاری از جنس شاهین

پس از صرف صبحانه و توضیحات تکمیلی جناب آقای کاظم زاده و جناب آقای گل بخش در خصوص محیط زیست منطقه کلاه‌قاضی، ساعت 8:30 از دره سنگی مذکور به سمت دره صنمبر حرکت می‌کنیم.

ساعت 9:00 پس از پشت سرگذاشتن سد آبگیر اول تخت صنمبر به از کنار نیزار و درختان بازمانده در دره زیبای صنمبر به سمت سد آبگیر دوم صنمبر می‌رویم. ساعت 9:10 از سمت چپ سدآبگیر دوم به سمت یال شمالی و اصلی منتهی به قله کلاه‌قاضی بزرگ میرویم.

نمایی از دره سنگی منتهی به تخت صنمبر

در سکوت و آرامش کامل با رعایت اصول محیط زیستی از مسیر پاکوب به سمت گردنه شمالی دره صنمبر حرکت میکنیم، دو راهی گردنه را به سمت راست در جهت جنوب به سمت قله کلاه‌قاضی ادامه می‌دهیم. لازم به ذکر است که سمت چپ دو راهی در جهت شرق به چشمه لاتاریک کلاه قاضی منتهی می‌شود که هدف برنامه ما نیست. به هر صورت رفته رفته با افزایش ارتفاع  از دره بالادست منتهی به ایستگاه پست مخابراتی کلاه ‌قاضی به سمت این سازه  که روبروی قله کلاه‌قاضی قرار گرفته میرویم.

در مسیر یال شمالی منتهی به قله کلاه قاضی

در مسیر با  گله‌‌ای از کل و بزهای وحشی بومی منطقه حفاظت شده کلاه‌قاضی روبرو می‌شویم و از مشاهده این گونه زیبا لذت می‌بریم. با ادامه پیمایش در نهایت ساعت 11:00 به سازه مذکور روبروی قله می‌رسیم و پس از استراحت کوتاه در ساعت 11:10 به سمت قله کلاه قاضی حرکت میکنیم . پس از طی مسیر پاکوب به ابتدای دهلیز سنگی جنوب غربی قله کلاه‌قاضی اقدام به صعود میکنیم، مسیر دست به سنگ و در برخی نقاط به ویژه ضلع شمالی قله لکه‌های برف یخ زده به چشم می‌خورد. با عبور از دهلیز بر یال سنگی غربی قله سوار  میشویم و به سمت قله حرکت میکنیم و سرانجام در ساعت 12:00 برفراز چکاد زیبای کلاه‌قاضی بزرگ با ارتفاع 2516 متر می‌ایستیم. به واسطه بارش‌های اخیر و وزش باد قلل و ارتفاعات اطراف به وضوح نمایان هستند. پس از ثبت چند عکس یادگاری و اندکی استراحت ساعت 12:15 از پاکوب جنوبی قله به سمت پایین حرکت می‌کنیم.

قله کلاه قاضی – ارتفاع 2516 متر

ساعت 13:00 در پایین دست سازه پست مخابراتی کلاه قاضی به مدت یک ساعت جهت صرف ناهار و انجام استراحت توقف میکنیم، پس از صرف ناهاری دلچسب و مشاهده مناظر بکر و زیبا ساعت 14:00 از مسیر غربی و یا به عبارتی جبهه غربی صعود به قله کلاه قاضی که به پلیس راه اصفهان – شیراز منتهی می‌شود را برای بازگشت و فرود انتخاب می‌کنیم و در نهایت ساعت 17:00 در کل با پیمایش مسافتی در حدود 15 کیلومتر در فاصله زمانی حدود 9 ساعت با احتساب زمان استراحت و توقفات،به روبروی پلیس راه در ارتفاع حدود 1700 متر که در واقع نقطه پایان پیمایش ماست میرسیم و پس از استقرار در مینی بوس به سمت اصفهان رهسپار می‌شویم و سرانجام ساعت 17:45 به اصفهان میرسیم.