گزارش برنامه صعود به قله کرکس از مسیر طامه به کشه

گزارش برنامه صعود به قله کرکس از مسیر طامه به کشه

مشخصات منطقه :

شهر زیبا و تاریخی نظنز ،با پهنه ای به وسعت 30کیلومتر مربع و ارتفاع 1600 متر از سطح دریا از توابع استان اصفهان، در 135 کیلومتری شمال اصفهان و 95 کیلومتری جنوب شرقی کاشان واقع شده است. نطنز یکی از زیباترین باغشهرهای تاریخی ایران زمین در دامنه های شرقی و شمالی کوهستان کرکس قراردارد و به عنوان نگینی درخشان در حاشیه کویر مرکزی ایران از آن یاد می‌شود. گلابی، به، زعفران، انار ، گردو ، جوزقند، صنایع دستی سفالی، گلیم بافی، فرش های دستباف از مهمترین ره آوردهای این منطقه محسوب می‌شوند.

نمایی از باغ شهر تاریخی نطنز با مسجد جامع و گنبد باز

از آنجایی که نظنز هم، همانند کاشان، نایین، اردستان، یزد و اصفهان محل تجمع بسیاری از زرتشتیان از دیرباز تا کنون بوده است، وجه تسمیه این شهر نیز به زبان زرتشتی و واژه های اوستایی باز می‌گردد. نطنز در واقع آمیزه ای از واژه های اوستایی “نا” یا “نه ” ( حرف نفی ) و “تنج” به معنی بزرگ و نیرومند می‌باشد، که در مجموع نطنز طبق زبان زرتشتی و واژگان اوستایی به معنای ” شهر نه چندان بزرگ و گسترده ” است. در روایتی دیگر که بازهم به نام نطنز را به واژگان اوستایی گره می‌زند، ریشه واژه نطنز به واژه “نج”  به معنای شهری با آب فراوان باز می‌گردد.

مسجد جامع نطنز

چشمه سرابان و دیگر چشمه های پرآب  موجود در دامنه های کوهستان کرکس گواهی بر این روایت می‌باشند. زبان مردم نطنز یکی از گویش های کهن زبان ایرانی نزدیک به لهجه اصفهانی و یزدی و بیشتر شبیه به مردمان اردستان، نایین و کاشان است و با کش و قوس هایی در تلفظ واژگان و بیان جملات به ویژه در روستاهای اطراف نطنز از جمله طامه، اوره، بیدهند، فریزهند، ابیانه، کشه، نیه، مزده، طار، طرق رود و…به منحصر به فرد بودن این لهجه و نوع گویش کهن آن می‌افزاید. در فرهنگ همگانی ایران زمین واژه ” تحفه نطنز ” کنایه از نمونه های کمیاب از هر چیز یا هر شخص می‌باشد.

گلابی تحفه نطنز

برخی تحفه نطنز را گلابی و برخی انار و گردوی این منطقه می‌دانند، در واقع همه محصولات به ویژه میوه و خشکبار  این منطقه نوعی تحفه و در واقع محصولی منحصر به فرد است. از جمله خشکباری که از دیرباز در تاریخ شفاهی و همچنین در ادبیات و فرهنگ نطنز نیز به عنوان تحفه نطنز از آن یاد شده، چیزی نیست جز ” جوزقند “، جوزقند در واقع ترکیب میوه خشک شده ” الگ ” از خانواده هلو، بسیار شیرین با مغز گردوی آسیاب شده، خاک قند، دارچین و هل می‌باشد.

جوزقند تحفه نطنز

از جمله آثار تاریخی و جاذبه های کهن به جا مانده در این شهر می‌توان به آتشکده ساسانی، گنبد باز، مسجد جامع، رباط شاه عباس یا کاروانسرای کوهاب بازمانده از دوره صفویان، آسیاب و درختان چنار کهنسال سرشک و…اشاره نمود.

بنایی بازمانده از آتشکده ساسانی نطنز

مشخصات قله :

کوهستان کرکس وسیع ترین، مهم ترین، مشهورترین و بلندترین بخش کوههای مرکزی ایران در استان اصفهان است که پهنه ای به وسعت حدود 3400 کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد. مهمترین شهر در نزدیکی این کوهستان، نطنز در 12 کیلومتری شمال شرقی قله کوهستان کرکس می‌باشد. قله کرکس با ارتفاع 3895 متر بلندترین قله این کوهستان است، البته قلل دیگری با ارتفاعات بیش از 3500 در این کوهستان وجود دارند که از آن جمله می‌توان به قله شاهین با ارتفاع 3820 متر و قله کمرسیاه با ارتفاع 3630 متر اشاره نمود.

نمای سه قله مرتفع کوهستان کرکس از جبهه جنوبی – خرداد 1403 – عکس از : آرش بذرافشان

لازم به ذکر است که قلل شاهین و کمرسیاه به ترتیب در امتداد جنوب غربی و جنوب شرقی قله کرکس واقع شده اند ، در واقع این دوقله از دو امتداد جنوب غربی و جنوب شرقی قله کرکس را احاطه می‌کنند. به عبارتی سه قله یاد شده به صورتی نعلی شکل به هم پیوسته و متصل اند، به گونه ای که این رخ نعل مانند فقط از جبهه جنوبی و روستای کشه قابل رویت می‌باشد و از دیگر جبهه ها کوهستان کرکس به سان سلسله جبالی با سنگ‌های سیاه رنگ و به هم پیوسته قابل رویت است. جهت کلی گسترش کوهستان کرکس از شمال غربی به جنوب شرقی است. اما محدوده گسترش کوهستان کرکس، جاده اصلی اصفهان به میمه در اواسط خویش به مورچه خورت می‌رسد و در این نقطه راه نطنز از راه میمه جدا می‌شود. جاده مورچه خورت به میمه از طرف غرب کوهستان کرکس را محدود می‌کند و جاده مورچه خورت به نطنز محدود کننده این کوهستان از سمت جنوب و شرق است. این جاده را می‌توان از نطنز به سوی کاشان ادامه داد که بازهم ادامه حد شرقی این کوهستان و نهایتا جاده کاشان به قمصر و جوشقان و میمه محدود کننده این کوهستان از سمت شمال و در عین حال جداکننده این کوهستان از کوهستان کرگز است. روستاهای بسیاری در دامنه‌های کوهستان کرکس واقع شده اند که همگی به وسیله آبهای ناشی از این کوهستان سیراب می‌شوند. برای نمونه می‌توان به ابیانه در دامنه‌های شمالی و کلهرود در دامنه‌های جنوبی این کوهستان نام برد. قله کرکس از چهار جبهه معمول و رایج از چهار روستا قابل صعود است که عمومی ترین و رایج ترین آن روستای کشه و جبهه جنوبی صعود این قله می‌باشد، مسیر جنوبی دارای پاکوب اساسی از پارکینگ مجموعه رایان میباشد و وجود یک پناهگاه بزرگ و یک جان پناه در ارتفاع حدود 3000 متر در این مسیر ، سبب می‌شود تا صعود به قله کرکس چندان دشوار نباشد. مسیر دوم، جبهه شمال غربی و صعود از روستای بیدهند می‌باشند که مسافت آن نسبت به مسیر جنوبی اندکی کوتاه تر ولی با شیب بیشتر مواجه‌ایم. مسیر سوم، جبهه شمال شرقی و صعود از روستای اوره و امامزاده سلطان گورآباد می‌باشد که نسبت به تمامی مسیرهای کرکس دارای شیب تند تر و مسیری همراه با آبشارهای سنگی و زیباست و اما مسیر چهارم، جبهه شرقی و صعود از روستای طامه می‌باشد، که یکی از پر آب ترین مسیرهای کرکس در فصل بهار و اوایل فصل تابستان است، به علاوه مسیر طامه طولانی ترین مسیر صعود به قله کرکس است که از آغاز پیمایش تا قله نیازمند 6 تا 7 ساعت زمان می‌باشد.

نمایی زیبا از آبشار طامه

مسیر صعود از جبهه شرقی روستای طامه :

پس از خارج شدن از روستای طامه یک راه پاکوب در جهت غرب بعد از حدود یک ساعت کوهپیمایی ما را به محلی به نام “دراش “می‌رساند که در این مکان  گوسفندسرایی در کنار درختان بعضا کهن سال وجود دارد و به واسطه چشمه آبی در نزدیکی آن محل مناسبی جهت شب مانی است. برای رسیدن به این محل برای شب مانی یک راه دیگر به غیر از پاکوب نیز وجود دارد.

نمایی از انتهای روستای طامه، بند طامه، باغ میوه و گوسفند سرای مشرف به دوراهی آبشار طامه

جاده خاکی منتهی به سد خاکی طامه ( بند طامه ) در انتهای روستا سمت چپ در جهت غرب ما را به سمت سد خاکی طامه و درختان کهن سال مذکور و باغ های میوه مشرف به آبشار طامه نیز می‌رساند.

گوسفند سرا و باغ های میوه مشرف به دو راهی آبشار طامه

اما از گوسفند سرا و باغ های میوه مشرف به آبشار طامه که گذر کنیم، راه پاکوب در دره کم عمقی در جهت غرب به نام “دره گدار” پیش می‌رود که در انتها بر گردنه ای کم ارتفاع سوار می‌شود. پس از این گردنه دره اصلی طامه در مقابل ما هویدا می‌شود و از این گردنه راه پاکوب به صورت کمر بر یا به عبارتی تراورس، به موازات دره در خلاف جهت جریان آب ادامه می‌یابد. شاخص بسیار مناسب در این مسیر درخت سپیدار بلندی است که در ابتدای دره فرعی سمت راست ما قرار دارد، از کنار این درخت عبور می‌کنیم و خودمان را به کنار آب اصلی دره طامه می‌رسانیم و با ادامه دره در کنار آب و آبشارهای متعدد مسیر را ادامه می‌دهیم. جهت کلی مسیر همچنان به سمت غرب است و این بهترین شاخص برای آن است که به سمت دره های فرعی منحرف نشویم. در دره اصلی به آبشارهای بسیاری بر می‌خوریم که بزرگترین آنها را با ارتفاع گرفتن از سمت راستش می‌توان به راحتی رد کرد. این دره ما را به قله می‌رساند، ولی بهتر است در انتهای مسیر سوار بر یال سمت چپ دره شویم و از این طریق به قله برسیم.

منبع مشخصات قله : برگرفته از کتاب کوههای اصفهان، به نگارش : هادی فوقانی – محمدرضا مومنی

شرح گزارش برنامه :

روز نخست :

طبق برنامه از پیش تعیین شده ساعت 16:30در تاریخ 31 خردادماه 1403 با تعداد 10 نفر از همنوردان و یک دستگاه مینی بوس به سمت شهرستان نظنز و روستای طامه رهسپار شدیم. این نخستین برنامه در فصل تابستان می‌باشد که زمان آغاز آن با آخرین روز بهار مصادف شده است. هوای اصفهان نسبتا گرم و با مه دود و آلودگی همراه است، ولی رفته رفته هرچه به نطنز نزدیکتر می‌شویم و کوهستان کرکس هویدا می‌‌گردد نه تنها از آلودگی هوا کاسته می‌شود، بلکه با کاهش دما و افزایش ابرها و همچنین بارش های پراکنده و رگبارهای تابستانی  هوا بسیار خنک و مطبوع می‌شود. سرانجام ساعت 18:30 به شهر زیبای نطنز می‌رسیم و پس از توقف کوتاه جهت خرید برخی مایحتاج توسط همنوردان به سمت روستای طامه در حدود 10 کیلومتری غربی نطنز رهسپار می‌شویم. ساعت 19:00 پس از خارج شدن از کوچه های پر پیچ و خم طامه نرسیده به حسینیه طامه به انتهای مسیر می‌رسیم. در انتهای روستا جاده خاکی سمت چپ دره در جهت غرب که به محل سد خاکی طامه منتهی می‌شود را تا انتها با مینی بوس ادامه می‌دهیم. در مدت زمان حدود 20 دقیقه، مسافت حدود 7 کیلومتر را در جاده خاکی ما را به سد خاکی طامه می‌رساند. به واسطه این که پشت سد آبی موجود نیست جاده خاکی را تا حدود 1 کیلومتر بالاتر از سد ادامه می‌دهیم تا به محل باغ‌های میوه مشرف به دوراهی آبشار طامه در ارتفاع 2300 متر برسیم، از این نقطه به بعد جاده خاکی به اتمام می‌رسد و فقط با پاکوب داخل دره به سمت غرب می‌توان مسیر را به سمت دره اصلی طامه و قله کرکس ادامه داد. البته پیمایش این مسیر باقی مانده تنها با کوهپیمایی میسر می‌شود و آغاز پیمایش از این نقطه، پس از شب مانی در این محل برای بامداد جمعه در نظر گرفته شده است. ساعت 19:45 پس از پارک مینی بوس در کنار باغ مشرف به دوراهی آبشار طامه و پیدا کردن جوی آب که از سمت آبشار طامه به طرف باغ مذکور منشعب می‌شود، اقدام به برپایی چادرها می‌نماییم. قرص کامل ماه، آسمانی رویایی با حرکت ابرها ، شام و چای آتشی ، گپ و گفت همنوردان پایان بخش آخرین شب و روز بهار است.

شب مهتاب در دامنه های شرقی کوهستان کرکس منطقه روستای طامه

 سرانجام ساعت 22:30 پس از هماهنگی های لازم جهت بیدارباش در نخستین ساعات بامداد آماده خواب می‌شویم.

روز پایانی:

طبق هماهنگی انجام شده در شب گذشته، ساعت 3:30 بامداد بیدارباش وساعت 4:30 بامداد جمعه به تاریخ 1 تیرماه 1403 پس از جمع کردن وسایل شب مانی ، تقسیم وظایف، معارفه و انجام حرکات کششی – نرمشی از دره کم عمق در بالادست محل شب مانی به دنبال آبرفت، به آرامی پیمایش را به سمت گردنه کم ارتفاع مذکور آغاز میکنیم.

نمایی از نخستین چشمه کم آب و گردنه کم ارتفاع در ابتدای مسیر پیمایش در جهت غرب

نخستین روز از تابستان را با آوای خوش پرندگان و هوایی مطبوع و آسمانی نیمه ابری آغاز میکنیم. پس از حدود نیم ساعت پیمایش در اواسط دره به چشمه ای کم آب و درختان تنومند و درهم پیچیده سپیدار و بید می‌رسیم.

نخستین چشمه در ابتدای مسیر پیمایش پیش از گردنه کم ارتفاع

جهت پیمایش ما به سمت غرب است و دقیقا پشت سرما در جهت شرق، خورشید طلوع کرده و آفتاب هویدا می‌شود. جرعه ای آب می‌نوشیم و به مسیرمان در همان جهت غرب ادامه می‌دهیم.

لحظه طلوع با نمایی از محل شب مانی از باغ های مشرف به دوراهی آبشار طامه

سرانجام ساعت 6:30 پس از دو ساعت پیمایش از نقطه آغاز به گردنه کم ارتفاع یاد شده در ارتفاع حدود 2600متر می‌رسیم.

گردنه کم ارتفاع پیش از دره اصلی طامه

دره اصلی طامه در جهت غرب نمایان می‌شود،پس از توقفی کوتاه از محل گردنه ادامه مسیر را به صورت تراورس به طرف دره اصلی پیمایش میکنیم و با پشت سر گذاشتن تک درخت سپیدار در سمت راست دره و درختچه های زرشک در مسیر، خودمان را به ابتدای دره اصلی طامه می‌رسانیم.

تک درخت سپیدار در مسیر تراورس گردنه کم ارتفاع تا دره اصلی طامه

جهت حرکت دره همچنان به سمت غرب است این مسیر را در کنار آب و برخلاف جریان آب اصلی طامه ادامه می‌دهیم. ساعت 10:00 در مکانی مناسب جهت صرف صبحانه در کنار آب توقف میکنیم.

زیبایی های مسیر طامه

پوشش گیاهی قابل ملاحظه، آب فراوان و مناظر چشم نواز لذت طبیعتگردی و کوهپیمایی ما را در نخستین روز تابستان دو چندان می‌کند.

در مسیر دره اصلی طامه

یکی از آبشارهای زیبا در مسیر دره اصلی طامه

ساعت 10:45 دقیقه پس از صرف صبحانه دوباره پیمایش را آغاز میکنیم و پس از عبور از چندین آبشار پیاپی در ارتفاع 3300 متر  به  محل دو آب میرسیم که سمت راست در جهت شمال با پشت سرگذاشتن یک آبشار نسبتا بلند از مسیری با یال های سنگی به یال اصلی و شرقی منتهی به قله ختم می‌شود و سمت چپ در جهت شمال با یالی نسبتا طولانی ولی بدون درگیری با سنگ به یال اصلی و شرقی منتهی به قله کرکس ختم می‌شود.

نمایی از دو آب طامه در مسیر اصلی دره طامه

ساعت 13:00با توجه به شرایط موجود و توانایی تیم مسیر سمت راست را انتخاب میکنیم.

دره سمت راست پس از دوآب طامه، پیش از گذر از آبشار نسبتا بلند در این مسیر

ساعت 14:40پس از گذشتن از کنار یک آبشار نسبتا بلند، مسافت کوتاهی را تا ارتفاع 3500 متر دوباره در خلاف جریان آب حرکت می‌کنیم و پس از پشت سرگذاشتن تراورس سنگین و طولانی  یال سنگی مشرف به یال شرقی منتهی به قله به بلندای حدود 3600 متر و یال اصلی و شرقی منتهی به قله کرکس می‌رسیم.

انتهای تراورس یال سنگی منتهی به یال شرقی، ارتفاع حدود 3600 متر

 از این نقطه در جهت شمال  دره فرعی اوره و در جهت جنوب یال های شرقی منتهی به قله نمایان می‌شوند. جهت پیمایش ما از این نقطه متمایل به سمت غرب و جنوب غربی است.

نمایی از دره فرعی اوره و تراورس صخره های یال شرقی اصلی منتهی به قله کرکس

 رفته رفته از سمت راست با تراورس صخره ها و سنگ های یال منتهی به قله سوار بر یال پوشیده از پوشش گیاهی قابل ملاحظه شامل آویشن و بومادران می‌شویم و درنهایت با گذشتن از کنار تابلوی راهنما که در جهت غرب ما را به قله کرکس و در جهت شرق ما را به سمت روستای طامه هدایت می‌کند، به قله کرکس نزدیک می‌شویم.

انتهای مسیر یال شرقی قله کرکس

 با نمایان شدن تابلوی قله کرکس در ساعت 16:00 نیمه نخست برنامه یعنی بخش صعود را به اتمام میرسانیم.

قله کرکس به ارتفاع 3895 متر صعود از جبه شرقی مسیر روستای طامه

ساعت 16:30 پس از ثبت چند عکس یادگاری برفراز قله کرکس و اندکی استراحت و تجدید قوا از مسیر جنوبی قله کرکس، اقدام به پیمایش برای  فرود  و آغاز نیمه دوم برنامه می‌کنیم.

نمایی از مسیر تابستانی کرکس از جبهه جنوبی، دره منتهی به پناهگاه کرکس و روستای کشه در مسیر بازگشت

هوای نیمه ابری و خنک که با بارش ها و رگبارهای پراکنده همراه است خستگی صعود  را از تن همنوردان به در می‌کند. ساعت 18:00 به محل پناهگاه کرکس می‌رسیم و به مدت 45 دقیقه جهت استراحت و خوردن یک وعده غذای مختصر توقف می‌کنیم.

جبهه جنوبی کرکس، دره لیاسن پس از پناهگاه کرکس منتهی به پارکینگ رایان و روستای کشه

ساعت 18:45 به سمت پارکینگ رایان حرکت می‌کنیم و در نهایت ساعت 21:00 پس از سردکردن عضلات و انجام حرکات کششی و مستقر شدن در مینی بوس به سمت اصفهان حرکت می‌کنیم. سرانجام ساعت 23:00 به اصفهان میرسیم.