گزارش صعود به قله کلار چیرو

گزارش صعود به قله کلار چیرو

مشخصات منطقه :

شهرستان بروجن یکی از کهن ترین مناطق عشایر نشین ایران باستان در زمان اشکانیان است، به علاوه بروجن نگینی دیگر از پهنه زیبای زاگرس با وسعت 580 کیلومتر مربع یکی از مراکز تجمع کوهستان‌های مرتفع و زیبای این رشته کوه در فلات زیبای ایران زمین می‌باشد. این شهرستان مرکز شهر بروجن و دومین شهر بزرگ استان چهارمحال و بختیاری، بعد از شهرکرد مرکز این استان می‌باشد، که یکی از شهر های چهارمحال در همجواری نصف جهان نیز محسوب می‌شود و در 110 کیلومتری جنوب غربی شهر اصفهان واقع شده است.

درباب وجه تسمیه بروجن روایات متعددی موجود است، براساس قدیمی‌ترین روایت از زمان اشکانی و قبور سنگچین شده و به جا مانده از این دوران در منطقه عشایر نشین ” مرجن ” در شمال بروجن، نام بروجن از کلمه “مرجن “معرب شده “مرگان “به معنای محل تدفین مردگان گرفته شده است. روایات دیگر حاکی از آن است که نخستین شهر در این محل به واسطه برج و باروهایی محصور بوده و به سبب کثرت این برج‌ها در دور تا دور شهر، نام “بروجن” به معنای “دارنده برج‌های فراوان” را برای این محل برگزیده‌اند. اما به روایتی دیگر که بازهم به زمان عشایر نشینی در عهد اشکانیان باز می‌گردد، کلمه بروجن  همان “اورجن” معرب کلمه “اوره گان” به معنای سکونتگاهی که در همجواری آب شکل گرفته می‌باشد، آب راه قدیمی که بافت تاریخی به جا مانده از شهر بروجن در کنار آن شکل گرفته تصدیق کننده این موضوع می‌باشد.

شهرستان بروجن با ارتفاع 2228 متر از سطح دریا یکی از مرتفع ترین شهرهای ایران محسوب می‌شود و به واسطه این خصیصه به لحاظ محیط زیستی جانوری و گیاهی بسیار غنی و پر جاذبه می‌باشد. بروجن با شهرهایی چون خوانسار، شهرکرد و دهاقان تقریبا هم ارتفاع است، ولی در مقایسه با شهرهاییی چون، سمیرم و فریدونشهر که دارای ارتفاع تقریبی 2500متر از سطح دریا می‌باشند و به عنوان بام‌های ایران از آن‌ها یاد می‌شود دارای ارتفاع کمتری است. از این رو بروجن به لحاظ اقلیمی دارای شرایط نیمه مرطوب با تابستانی معتدل و زمستانی بسیار سرد است، تا جایی که تعداد روزهای یخبندان به صورت متوسط سالانه به حدود 120 روز ، حداقل دمای مطلق به 36- و حداکثر دمای مطلق به 36+ درجه سانتیگراد می‌رسد. بروجن با بارش سالیانه 360 میلی‌متر و مجموع بارش 44 درصد زمستانی، 32 درصدپاییزی، 24 درصد بهاری و 1 درصد تابستانی از مناطق دارای دو فصل خشک ( از خرداد تا شهریور ) و مرطوب ( از مهر تا اردیبهشت ) در فلات ایران محسوب می‌شود. رود چغاخور، همچنین سرشاخه‌های رود کارون از جمله آق بلاغ، سولگان و آب ونک از حوضه‌های آب ریز این منطقه به حساب می‌آیند. به علاوه چشمه سیاه سرد، تالاب چغاخور، تالاب گندمان، تالاب سولگان، تالاب علی آباد و دیگر تالاب‌های منطقه بروجن مهمترین منابع ذخایر آب برای کشاورزی و باغداری محسوب می‌شوند. بروجن از دیرباز یکی از مناطق ییلاق نشین برخی طوایف از  ایل بزرگ بختیاری از جمله دورکی، بهداروند، بابادی و جانکی بوده است. غالب اهالی بروجن به دو زبان فارسی با لهجه بروجنی و لری با گویش بختیاری سخن می‌گویند.

گندمان یکی از محال چهارگانه، چهارمحال و مرکز بخش گندمان در 15 کیلومتری جنوبی شهر بروجن از توابع این شهرستان در استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد. اهالی گندمان دارای فرهنگ، گویش و اصالت بختیاری هستند. کلمه “گندمان” به لری بختیاری ” گندومون ” و برگرفته از کلمه ” گندم گان” است، به علاوه گندمان یکی از هفت قصر بهرام پنجم مشهور به بهرام گور، پانزدهمین پادشاه ایران در زمان دودمان ساسانیان محسوب می‌شود. تالاب گندمان مهمترین جاذبه طبیعی شهر گندمان با وسعت 980 هکتار و ارتفاع 2219 متر از سطح دریا، یکی از 10 تالاب برتر پرنده نگری و دیگر آبزیان در ایران محسوب می‌شود. کوهستان کلار یکی از منابع تامین کننده آب این تالاب به حساب می‌آید که به واسطه چشمه‌هایی چون گل کوچک، گل بزرگ، مرادان، نصیرآباد و رودخانه آقبلاغ پر آب می‌گردد.

مشخصات قله :

کوهستان کلار یکی از بخش‌های زاگرس مرکزی در فلات ایران با جهت کلی شمال غربی به جنوب شرقی به سان دیگر ارتفاعات رشته کوه زاگرس امتداد یافته است و دارای کشیدگی غرب به شرق با طول حدود 50کیلومتر و عرض متوسط 10 کیلومتر می‌باشد، به عبارتی امتداد این کوهستان از  گردنه ناغان در جنوب این شهر آغاز و در نهایت به گردنه تنگ وستگان ختم می‌گردد. کوهستان کلار به واسطه موقعیت جغرافیایی مناسب دارای ارتفاعات برفگیر قابل ملاحظه‌ای بوده و از این جهت عامل اصلی پیدایش تالاب های چغاخور، گندمان، سولگان و علی‌آباد است. به هم پیوستگی تالاب‌‌‌های مذکور سبب شده تا این زیستگاه آبی بیش از سیصد هزار پرنده بومی و مهاجر، آبزی و کنار آبزی را در دل خویش جای دهد. بلندترین نقطه این کوهستان قله “کلار سیاه” با ارتفاع حدود 3800 متر از سطح دریا ست ، که مشرف به ضلع جنوبی تالاب چغاخور و روستای سیبک می‌باشد. صعود این قله از جبهه شمالی این قله از محل چشمه تنگ سیاه از دو مسیر یال تنگ سیاه و دره تنگ سیاه امکان‌پذیر است. از معرفی بلندترین نقطه کوهستان که بگذریم به معرفی زیباترین نقطه کوهستان کلار و یا به عبارتی نگین کوهستان کلار یعنی قله “کلار چیرو” می‌رسیم، چکادی با بلندای حدود 3600 متر از سطح دریا که در ضلع غربی خویش در ارتفاع 3400 متر دریاچه‌ای با مساحت 142 هکتار و حداکثر عمق 15 تا 20 متر موسوم به ” برم قزل گل ” جای داده است. قله کلار چیرو از  جبهه‌های متعدد قابل دستیابی است، که رایج‌ترین آن صعود از مسیر شمالی موسوم به یال چیراب و چشمه چیراب است که از محلی موسوم به باغ چیرو در 10 کیلومتری جنوب روستای حسین‌آ‌باد مشرف به تالاب گندمان با ارتفاع 2200 متر از سطح دریا آغاز می‌گردد. روستاهای نصیرآباد، وستگان و مورچگان دیگر مسیرهای دستیابی به چکاد کلار چیرو هستند که هر سه مسیرهایی در امتداد جنوبی و جنوب غربی کوهستان کلار به حساب ‌می‌آیند. از مسیرهای کم تردد برای صعود این قله می‌توان به مسیر “چال‌تر” از جبهه شمال‌شرقی که از روستاهای آق بلاغ و سناجان واقع در ضلع جنوبی تالاب چغاخور آغاز می‌شود، اشاره کرد. به علاوه دستیابی به چکاد کلار چیرو با پیمایش کل بخشاب از چکاد کلار سیاه به سمت چکاد کلار چیرو امکان‌پذیر است.

کلمه عربی کلار در لغت‌نامه دهخدا “غوک و وزق” معنی شده است. از آنجایی که کوهستان کلار عامل اصلی پیدایش زیستگاه آبزیان مختلف از جمله غوک و وزق است، می‌توان این چنین برداشت کرد که نامگذاری این کوهستان به واسطه عمده‌ترین گونه آبزیان حاضر در این زیستگاه یعنی غوک و وزق می‌باشد که به نام کلار از آن یاد می‌شود. اما وجه تسمیه کلارسیاه و کلار‌چیرو هر دو به نزدیک ترین چشمه‌های همجوارشان یعنی چشمه تنگ سیاه و چشمه چیرو ( چیراب ) برمی‌گردد.

کلمه فارسی “چیراب” با لهجه لری بختیاری معادل “چیرو” است. کلمه چیراب همانطور که از نامش بر می‌آید یعنی بر آب چیره شده، به این مفهوم که شیب تند مسیر شمالی با اندکی اغراق بر آب جریان یافته از چشمه، در حال چیره شدن است که در اصطلاح لری بختیاری به چنین شیب‌هایی که در آن آب جریان دارد، “چیر او ” یا ” چیرو ” می‌گویند.

شرح گزارش برنامه :

طبق برنامه‌ریزی قبلی برای جمعه 21 اردیبهشت‌ ماه 1403 برنامه صعود به قله کلارچیرو در بولتن سه ماهه بهار باشگاه اژکهن پیش بینی شده است، اما نه از مسیر شمالی موسوم به یال چیراب که مسیر رایج صعود به این قله می‌باشد، بلکه از مسیر کم تردد و بکر تر نسبت به مسیر باغ و یال چیرو، که موسوم به منطقه کمپینگ عشایر سبزه کوه است. از آنجایی که این منطقه یکی از مناطق حفاظت شده استان چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود و برای ورود به آن از ابتدای فروردین ماه تا ابتدای خرداد ماه ارائه مجوزهای لازم از سازمان محیط زیست منطقه الزامی است، یک هفته قبل از اجرای برنامه پیش از ورود به این منطقه اقدام به دریافت مجوزهای مربوطه می‌کنیم.

ساعت 4:30 بامداد با یک دستگاه مینی بوس و تعداد 17 نفر شرکت کننده از جاده اصفهان – مبارکه به سمت بروجن رهسپار می‌شویم، پس از پشت سرگذاشتن “گردنه قامیشلو “و طی مسافت حدود 110 کیلومتر ساعت 6:30 به بروجن می رسیم. سرانجام کوهستان کلار از این نقطه با ارتفاعات سپیدپوش و دامنه‌های سرسبز بهاری نمایان می‌شود. از جاده بروجن – لردگان راهی گندمان می‌شویم و پس از طی مسافت 15 کیلومتر در جهت جنوب، گندمان را هم پشت سر می‌گذاریم. با طی مسافت حدود 6 کیلومتر پس از گندمان و پشت سرگذاشتن “گردنه مروارید” به سه راهی نصیر آباد درسمت راست جاده در جهت غرب می‌رسیم. این جاده در انتها به روستای تنگ وستگان و روستای نصیرآباد مشرف به تالاب گندمان و در نهایت به روستای حسین آباد در 15 کیلومتری غرب گندمان منتهی می‌شود. اما روستاهای حسین آباد و نصیرآباد هیچکدام هدف نهایی برای آغاز پیمایش ما نیستند، از این رو 5 کیلومتر مانده به نصیرآباد، پس از پشت سر گذاشتن روستای مورچگان با انحراف به سمت چپ در جهت غرب وارد جاده مورچگان – ناغان می‌شویم. ساعت 7:15 پس از طی حدود 1 کیلومتر در ابتدای جاده به ایستگاه محیطبانی منطقه می‌رسیم و پس از ارائه مجوز، وارد منطقه حفاظت شده سبزه کوه در ضلع جنوبی کوهستان کلار می‌شویم. آسمان لاجوردی و دامنه ها با چهره‌ای بهاری و مجذوب کننده، گویی ما را فرا می‌خوانند. با طی حدود 10 کیلومتر در جاده مورچگان – ناغان در ارتفاع 2700 متر شکافی از دامنه جنوبی کوهستان کلار که منتهی به ارتفاعات زیر قله کلار چیرو می‌باشد را هدف می‌گیریم، این نقطه ابتدای مسیر پیمایش ماست.

پس از انجام حرکات کششی – نرمشی و گرم کردن، معارفه و تقسیم وظایف در ساعت 8 صبح به سمت مسیر تعیین شده حرکت می‌کنیم. در این منطقه که موسوم به کمپینگ عشایر سبزه کوه می‌باشد، همچنان اثری از چادرهای عشایر  و چرای دام‌ نیست، چرا که طبق تقویم عشایر شصت روز یا در برخی مناطق هفتاد و پنج روز پس از آغاز بهار وارد مناطق ییلاقی می‌شوند. این درحالی است که برنامه در روز پنجاه و دوم در حال اجراست و ما نزدیک به یک هفته زودتر وارد این منطقه شده‌ایم . در بین عشایر در اصطلاح از این تاریخ به نام “شصتم” و “هفتاد و پنجم” یاد می‌شود.

اما به مسیر برگردیم، بکری مسیر در حدی است که پاکوب اساسی به سمت قله قابل مشاهده نیست، ولی آنچه مشخص است حرکت در جهت شمال از سمت راست شکاف منتهی به مناطق هم ارتفاع با دریاچه قزل گل و  زیر قله کلار چیرو می‌باشد. در مقابل مناظر پشت سر در جهت جنوب نمایی زیبا از بخشاب لجن – سبزه کوه و کوهستان هزار دره را به ما نشان می‌دهند.

ساعت 9:30 با طی مسافت حدود 3 کیلومتر و گذشت یک ساعت و نیم از آغاز پیمایش به ارتفاع 3000 متر می‌رسیم. مسیر پیمایش از این نقطه به بعد دارای شیب کمتر و وسعت دید بیشتر و در عین زیبایی، دارای چهره‌ ای سپیدپوش از برفچال های متعدد و به هم پیوسته است.

ساعت 10:30 پس از 40 دقیقه توقف برای تجدید قوا از ارتفاع 3200 متر در جهت شمال از روی مسیر برف چال دوباره پیمایش را از سر می‌گیریم.

ساعت 11:15 با گذر از برف چال های متعدد سرانجام در ارتفاع حدود 3400 متر رخ جنوبی قله کلار چیرو نمایان می‌شود. تنها حدود 200 متر ارتفاع برای پیمایش تا قله کلار چیرو باقی مانده است.

رفته رفته از مسیر برف چال جدا شده و با سوار شدن بر یال اصلی قله کلار چیرو، دریاچه چیرو موسوم به قزل گل در سمت چپ ما در جهت غرب یال جنوبی منتهی به قله با شمایلی زمستانه و نیمه منجمد به واسطه بارش‌های اخیر ظاهر می‌شود.

زیبایی چشم نواز، حیرت انگیز و شگفت آور دریاچه قزل گل خستگی پیمایش نه چندان سنگین را از تن ما به در می‌برد.

گام های پایانی و سرانجام دستیابی به چکاد زیبا و سرافراز کلارچیرو با ارتفاع 3609 متر در ساعت 12:00 پایان بخش پیمایش 4 ساعته ما از نقطه آغاز با ارتفاع 2700 متر است.

گویی برفراز قله همه چیز زیباتر به نظر می‌رسد، در جهت شرق عظمت و زیبایی چشم نواز تالاب گندمان، در جهت جنوب ارتفاعات سپید پوش سبزه کوه و هزار دره از رخ شمالی  و در دور دست‌ها در جهت جنوب شرقی رشته کوه سپیدپوش دنا از رخ شمالی به وضوح قابل مشاهده هستند.

ساعت 12:30 پس از ثبت تصاویر یادگاری به سمت دریاچه قزل گل در جهت غرب قله حرکت میکنیم و با کاهش حدود 200 متر ارتفاع  به ارتفاع 3400 متر در کنار دریاچه می‌رسیم، مسیر دارای برف و در برخی موارد گل آلود است.

پس از توقفی کوتاه در کنار دریاچه مسیر پیمایش را در جهت شمال ادامه میدهیم و با کاهش حدود 200 متر ارتفاع از مسیر تراورس برفی در جبهه شمالی دریاچه و قله کلارچیرو به سمت چال برفی قله چیرو در ارتفاع 3200 متر رهسپار می‌شویم.

پس از طی کردن تراورس نخست در مسیر فرود، رخ شمالی قله به وضوح نمایان می‌شود.

مسیر فرود را از پاکوب اساسی مسیر شمالی ادامه می‌دهیم و با عبور از دو تراورس برفی دیگر و کاهش ارتفاع حدود 200 متر در ساعت 15:00به چشمه پرآب و جوشان چیراب ( چیرو ) در ارتفاع حدود 3000 متر می‌رسیم.

از آب گوارای چشمه جرعه‌ای آب می‌نوشیم و پس از پر نمودن ظروف آب دوباره مسیر پاکوب را در کنار جوی آب به سمت باغ چیرو نقطه پایانی پیمایش برنامه ادامه می‌دهیم.

پوشش گیاهی پایین دست چشمه قابل ملاحظه است، گل های لاله واژگون در بین این پوشش گیاهی غنی و جوی آب با جریان پر فشار خودنمایی می‌کنند و جلوه زیبایی به مسیر بخشیده‌اند.

ساعت 16:00 همجوار سبزه‌ زاری با صفا و در کنار جوی آب در سایه خرسنگی در بالادست باغ چیرو برای انجام استراحت و صرف وعده‌ای غذا توقف می‌کنیم.

ساعت 17:30 مسیر را به سمت باغ چیرو و تالاب گندمان ادامه می‌دهیم و ساعت 18:00 به نقطه انتهایی مسیر در ارتفاع حدود 2200 متر در کنار تالاب و محل پارکینگ مینی بوس می‌رسیم. پس از سرد کردن عضلات سوار مینی بوس شده و جاده آسفالت کنار تالاب گندمان را به سمت روستای حسین آباد و گندمان ادامه می‌دهیم. ساعت 21:00 با پشت سرگذاشتن بروجن و مبارکه به اصفهان باز می‌گردیم.